سیمای طرح شبکه های فرعی رودخانه های غرب و شمال غرب کشور

- با موافقت مقام معظم رهبری، پیشنهاد و پیگیری ویژه ریاست محترم جمهوری، مصوبات شورای عالی امنیت ملی و مصوبه مرداد ماه ۱۳۹۳ هیات محترم دولت یازدهم، طرح شبکه های فرعی آبیاری متناظر با شبکه های اصلی رودخانه های غرب وشمال غرب کشوربه وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد.

- از کل ۸ میلیارد دلار اعتباردر نظر گرفته شده از محل منابع صندوق توسعه ملی برای وزارتین جهاد کشاورزی و نیرو، اعتباری معادل ۵۰ هزار میلیارد ریال توسط سازمان برنامه بودجه کشوربه وزارت جهاد کشاورزی تخصیص داده شد.

- سطح مصوب در این طرح بر اساس آخرین ابلاغ سازمان برنامه و بودجه، حدود ۲۲۷ هزار هکتار می باشد.

- که با توجه به واریز اولین بخش اعتبار در اسفند ماه ۹۳ و بازنگری مطالعات و تغییر روش آبیاری از ثقلی به سامانه های نوین، عملیات اجرایی طرح از ابتدای سال ۹۴ آغاز شده است.

- بر اساس آخرین توافقات با سازمان برنامه‌ وبودجه و وزارت نیرو، این طرح در ۳ حوزه به شرح زیر برنام ه­ریزی و در حال اجرا است:

* حوزه غرب کشورمحدوده جغرافیایی استان های ایلام، کرمانشاه، کردستان و بخشی از استان آذربایجان غربی با وسعت ۱۱۲،۲۴۴ هکتار

* حوزه ارس محدوده جغرافیایی استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل با وسعت ۱۱۰،۸۸۵ هکتار

* حوزه اترک محدوده جغرافیایی استان های گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با وسعت ۴،۲۰۱ هکتار

* گستره جغرافیایی طرح: ۱۰ استان مرزی، عمدتا غرب و شمال غرب

* تعداد پروژه ها:حدود ۱۵۰ پروژه

* برآورد بودجه مورد نیاز: ۶۵ هزار میلیارد ریال (بودجه اولیه حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال بوده است)

* درصد پیشرفت عملیات اجرایی طرح: ۹۵%

* تعداد نیروی انسانی در اوج کار: حدود ۱۰ هزار نفر

* تعداد ماشین آلات سنگین و نیمه سنگین در اوج کار: حدود ۳ هزار دستگاه

روند تصویب و ابلاغ پروژه ها:

- سطح اولیه موافقت نامه رودخانه های مرزی در سال ۱۳۹۳: ۶۲۳ هزار هکتار

- سطح اولیه اعلام شده توسط سازمان برنامه و بودجه به دفتر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۳:۴۰۲ هزار هکتار

- سطح اولیه اعلام شده توسط سازمان برنامه و بودجه در مرحله سوم در۷/۹/۹۶ :حدود ۲۲۷ هزار هکتار

اهـداف اصلـی طـرح:

- مهار و تنظیم آب های خروجی از مرزهای غربی کشور

- حفظ امنیت مناطق غرب و شمال غرب کشور از طریق اشتغال زایی، جلوگیری از مهاجرت و تثبیت جمعیت

- افزایش بهره‌ وری در استفاده از آب و خاک کشور با اجرای روش های نوین آبیاری

- افزایش سطح زیر کشت محصولات باغی و زراعی

- ایجاد زیرساخت های لازم جهت توسعه کشت گلخانه ای

- ایجاد نظام بهره برداری مناسب در راستای بالا بردن بهره وری و توسعه پایدار کشاورزی در استان با مشارکت تعاونی ها و تشکل های ایجاد شده

- افزایش خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی کشور

احجام عملیات اجرایی طرح:

- عقد ۶۶۵ قراداد با مشاورین، تامین کنندگان و پیمانکاران اجرایی در داخل کشور

- تامین و اجرای بیش از ۸۰ هزار کیلومتر لوله پلی اتیلن (تامین بیش از ۹۸% و اجرای بیش از ۹۴%)

- تامین و اجرای بیش از ۱۰۰کیلومتر لوله GRP (تامین و اجرای بیش از ۹۶%)

- تامین و نصب بیش از ۲۳/۵ میلیون عدد شیرآلات و اتصالات (تامین و نصب بیش از ۹۶%)

- تامین و نصب ۱۵۹۲ دستگاه سنترپیوت (تامین ۱۱۰۰ دستگاه و نصب ۱۸۰ دستگاه سنترپیوت)

- تامین و نصب تجهیزات مورد نیاز بیش از ۸۳۰ ایستگاه فیلتراسیون(تامین و نصب حدود ۶۵%)

- تامین و نصب بیش از ۲۰۵ دستگاه پمپ در بیش از ۱۵۰ ایستگاه پمپاژ (تامین بیش از ۷۰% و نصب حدود ۴۵%)

دستاوردهای عمده طرح:

- تبدیل اراضی دیم به اراضی آبی در سطحی معادل ۱۵۷ هزار هکتار

- سطح اراضی بهبود (تامین کمبود نیاز آبی): ۷۰ هزار هکتار

- ایجاد اشتغال پایدار برای بیش از ۲۰۰ هزار نفر از افراد بومی

- افزایش تولید سالانه ۵ میلیون تن محصولات کشاورزی (با احتساب دوبار کشت در چهار استان اردبیل، کرمانشاه، ایلام و آذربایجان غربی)

- عدم پرداخت هزینه های تملک اراضی

- تغییر سیستم ۹۹.۵% از سیستم های آبیاری از روش ثقلی به سیستم های نوین آبیاری ، با بازنگری در طراحی ها و اتخاذ سیاست های کلان وزارت جهاد کشاورزی در افزایش میزان بهره وری و راندمان سیستم های آبیاری

- کسب تندیس بلورین هشتمین دوره مسابقات ملی مدیریت پروژه ایران برای طرح گرمسیری استان کرمانشاه از انجمن مدیریت پروژه ایران

- ثبت و انتقال تجربه های اجرای طرح به سایر طرح ها (بکارگیری تجارب طرح خدافرین به فاز دوم خوزستان)

استراتژی های مدیریتی طرح:

- بازنگری مطالعات طرح و تغییر روش آبیاری از ثقلی به تحت فشار

- اجرای فرآیند مهندسی ارزش در راستای افزایش شاخص های ارزش طرح و کاهش هزینه ها

- اتخاذ استراتژی خرید بخش عمده تجهیزات توسط مجری طرح که منجر به تامین عمده تجهیزات طرح قبل از افزایش ناگهانی همچنین صرفه جویی ۲۰% در هزینه های تامین تجهیزات شده است.

- تامین بیش از ۹۰% کالا و تجهیزات مورد نیاز از تامین کنندگان و سازندگان داخلی

- بهره‌گیری از روش‌های اجرای متعارف (سه عاملی) و طرح و ساخت (EPC) در پروژه ها بنا به ضرورت

- بهره گیری از ظرفیت کمیسیون های مناقصات سازمان های جهاد کشاورزی استان ها در جهت تسریع در برگزاری مناقصات

- طراحی و استقرار یکپارچه فرآیندها، سیستم ها و دستورالعمل های مدیریت پروژه و مدیریت فنی و مهندسی در قالب اسناد وحدت رویه در تمامی پروژه ها

- سنجش مستمرعملکرد مشاورین، پیمانکاران، تأمین‌کنندگان و بازرسین و مستندسازی آن‌ها و ارائه بازخوردهای لازم به کمیسیون های مناقصات ستاد و استان

مستند سازی جامع طرح مشتمل بر دو بخش:

- بخش تجارب که شامل مستندسازی تجارب و دروس آموخته کسب‌ شده حاصل از چالش ها و فرصت‌های طرح می باشد.

- بخش اطلاعات و دانش فنی طرح که شامل مجموعه اطلاعات فنی و مدیریتی تولید شده در حین اجرای طرح می باشد.

پیشرفت طراحی، ایجاد و استقرار:

- نظام بهره برداری طراحی شده برای مناطق طرح، عمدتا برمبنای تعاونی تولید و بخشی از اراضی درقالب شرکت های سهامی زراعی و شرکت کشت و صنعت کوچک می باشد.

- تعداد کل تشکل های پیش بینی شده: ۲۰۰ تشکل

- تعداد تشکل های ایجاد شده : ۱۶۱ تشکل

- تعداد تشکل های در دست ایجاد:۳۹ تشکل

- ۳۲ تشکل در دست ایجاد مربوط به امر واگذاری اراضی در اراضی ملی و دولتی استان های اردبیل و ایلام می باشد که تشکیل تشکل ها در این دو استان به شرط تحقق واگذاری اراضی امکان پذیر است.

مشکلات و چالش های پیش روی طرح:

- کسری ۱۳،۶۳۰ میلیارد ریال جهت پرداخت مطالبات و تعدیل ناشی از بحران افزایش قیمت کالا و تجهیزات خریداری شده در سال۱۳۹۷، مشکل اصلی طرح می باشد.

- عدم تکمیل خطوط شبکه اصلی و تامین آب توسط وزارت نیرو، بهره برداری کامل از شبکه فرعی در پروژه های تکمیل شده را غیرممکن ساخته و مشکلات فراوانی در تحویل موقت قراردادهای پیمانکاران اجرایی به وجود آورده است.

- سرقت و تخریب اقلام و تجهیزات شبکه های فرعی در پروژه هایی که به دلیل عدم تامین آب به بهره برداران تحویل نشده، بهره برداری آتی را با مشکل مواجه می نماید.

- عدم تامین اعتبار در طرح منجر به عدم پرداخت تعهدات پیمانکاران اجرایی گردیده که این امر اعتصابات کارگری در کارگاه ها را به دنبال داشته است.