تاریخچه
از بدو تاسیس معاونت آب و خاک در مجموعه وزارت جهاد کشاورزی توجه به مقوله خاک بعنوان یکی از برنامه های پیش روی این معاونت همواره مد نظر بوده است و این مهم در طول سنوات اخیر و بخصوص از برنامه سوم توسعه به بعد بصورت جدی مورد تاکید قرار گرفته است بطوریکه در مفاد راهکارهای اجرایی قانون برنامه سوم توسعه برای نخستین با بر لزوم اتخاذ قانون جامع خاک اشاره رفت و پس از آن نیز در قوانین توسعه پنج ساله به مواردی در ارتباط با خاک کشاورزی پرداخته شد از اینرو پس از تشکیل وزارت جهاد کشاورزی از ادغام دو وزارتخانه کشاورزی و جهاد سازندگی در قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی مصوب سال ۱۳۷۹ بصورت جدی تری توجه به آب و خاک مورد اشاره قرار گرفت که اقدامات مورد نظر عمدتا در قالب دفاتر تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی و سپس دفتر امور آب و خاک کشاورزی مورد پیگیری و اقدام واقع می گردید و از آن زمان پیگیری های لازم به منظور تاسیس دفتر خاک و تهیه قانون جامع خاک نیز مد نظر قرار گرفت.
شرح وظایف دفتر امور خاک کشاورزی
• سیاستگذاری، برنامه ریزی و انجام مطالعات لازم در امور خاک کشاورزی کشور شامل حفاظت، اصلاح و زهکشی و حاصلخیزی و تهیه نقشه های خاکشناسی با مقیاس مدیریت پذیر متناسب با شرایط اجرایی
• تهیه و تدوین خط مشی ها و برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در خصوص بهره برداری بهینه از منابع خاک کشاورزی با رویکرد بهره برداری پایدار به نحوی که متضمن حفظ و ارتقای کیفی خاک باشد. (به استناد ماده ۶ و ۷ قانون حفاظت از خاک)
• سیاستگذاری برنامه ریزی و جمع آوری اطلاعات لازم در خصوص وضعیت اراضی کشاورزی در چرخه تولید در جهت بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک کشور به منظور حفاظت و صیانت از منابع خاک کشور.
• سیاستگذاری، برنامه ریزی، انجام مطالعات خاکشناسی لازم در حمایت از اجرای عملیات عمران اراضی در عرصه تشکلهای کشاورزی.
• تهیه و تدوین ضوابط و معیارهای فنی مطالعه، طراحی، اجرا و بهره برداری امور خاک کشاورزی.
• نظارت و ارزیابی فعالیت های مرتبط با امور خاک کشاورزی
• بررسی و تعیین نیازهای تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی در زمینه امور خاک کشاورزی و اعلام به واحدهای ذیربط
• هدایت واحدهای اجرایی به منظور ترویج یافته های نوین علمی و روشهای جدید به بهره برداران با رویکرد حفظ و ارتقاء توان تولیدی خاکها.
• تبادل اطلاعات فنی و تخصصی با موسسات ملی و بین المللی و دیگر کشورهای جهان به منظور بهره مندی از تجارب آنها جهت ارتقاء سطح و اصلاح برنامه های اجرایی با رویکرد حفظ منابع خاک کشور.
• هماهنگی، تعامل و انجام تبادل اطلاعات لازم با سایر واحدهای ذیربط در وزارت متبوع، معاونت و همچنین واحدهای استانی در امور خاک کشاورزی.
• تهیه نقشه های خاک، پهنه بندی خاک کشور از نظر سطح ماده آلی، طبقه بندی اراضی و تعیین قابلیت و تناسب اراضی خاکهای کشاورزی کشور به منظور حفاظت و صیانت از منابع خاک کشور. (به استناد ماده ۶ و ۷ قانون حفاظت از خاک)
• هدایت و حمایت فنی از واحدهای اجرایی ذیربط مستقر در استانها.
• پیشنهاد تدوین و اصلاح قوانین، ضوابط و استانداردهای مورد نیاز مرتبط با امور خاک کشاورزی و پیگیری اجرای قوانین مصوب.
• انجام سایر امور محوله از طرف معاونت متبوع
• تهیه آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی قانون حفاظت از خاک با همکاری سایر دستگاههای ذیربط.(به استناد ماده ۲۶ قانون حفاظت از خاک)
• برنامه ریزی و پیگیری تامین خدمات فنی و مهندسی در خصوص اجرای پروژه های مرتبط با خاک کشاورزی اراضی چرخه تولید.
• بررسی و استفاده از فن آوری های نوین سامانه های اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور (G.I.S و RS) در راستای شناسایی و بهره برداری پایدار از اراضی کشاورزی چرخه تولید.
• همکاری و مشارکت در تهیه دستورالعمل مطالعات خاکشناسی و تناسب اراضی و ایجاد بانک ملی اطلاعات خاک. (به استناد بندهای الف و ب ماده ۷ قانون حفاظت از خاک)
• پایش کمی و کیفی خاک کشور با اولویت اراضی زراعی و باغی به منظور حفظ حاصلخیزی و پایداری خاک. (به استناد ماده ۸ قانون حفاظت از خاک)
• همکاری و مشارکت در تهیه دستورالعمل مصرف انواع کود و بهبود دهنده های رشد در مزارع و واحدهای تولیدی کشاورزی. (به استناد بند ب ماده ۹ قانون حفاظت از خاک)
• همکاری با دستگاههای ذیربط نسبت به تهیه و اجرای طرح بازسازی خاک در مناطق تخریب یافته و آلوده شده ناشی از حوادث طبیعی غیر مترقبه و حوادث ناشی از فعالیتهای انسانی. (به استناد ماده ۱۲ قانون حفاظت از خاک)
• نظارت بر روند صدور مجوز و پروانه بهره برداری جهت احداث کارخانجات تولید کننده کود اعم از شیمیایی، آلی، زیستی و تلفیقی
• هدایت سیاستهای کلی وزارت متبوع در مسیر افزایش سطح کشاورزی حفاظتی(کم و بی خاکورزی)
• اتخاذ تمهیدات لازم برای اعمال سیاستهای تشویقی برای بهره بردارانی که اصول مدیریت پایدار منابع خاک را رعایت نموده اند.
• نظارت بر فعالیت اتحادیه های تولید کنندگان انواع کودها
• ابلاغ سیاستها و برنامه های مربوط به نظام اجرایی آزمایشگاههای خاکشناسی و شرکت های خدمات مشاوره فنی خاکشناسی و مدیریت خاک
• تهیه و ابلاغ دستورالعمل ها و سایر ضوابط و مقررات اجرایی و نظارتی مربوط به آزمایشگاههای خاکشناسی
• تهیه، تدوین و ابلاغ دستورالعمل ها و سایر ضوابط و مقررات فنی، اجرایی و نظارتی مربوط به شرکتهای خدمات مشاوره فنی خاکشناسی و مدیریت خاک
• نظارت بر عملکرد سازمان نظام مهندسی کشاورزی در انجام وظایف اجرایی واگذار شده
• نظارت عالیه بر عملکرد آزمایشگاهها و شرکت های خدمات مشاوره فنی خاکشناسی و مدیریت خاک
• تدوین عناوین و سرفصل ها دوره ها و کارگاههای آموزشی مورد نیاز و همکاری در برگزاری آنها
• همکاری در تعیین تعرفه های مورد نیاز در چارچوب نظام تدوین تعرفه ای وزارت جهاد کشاورزی
• همکاری در طراحی و استقرار سیستم الکترونیکی نظام صدور مجوزها و پروانه ها در چارچوب نظام الکترونیکی کردن نظام صدور مجوزهای وزارت جهاد کشاورزی
• بررسی و شناسایی مشکلات و موانع اجرایی و قانونی مرتبط بر نظام اجرایی آزمایشگاههای خاکشناسی و شرکت های خدمات مشاوره فنی خاکشناسی و مدیریت خاک و پیگیری جهت بازنگری و اصلاح